W Polsce działa wiele grup rekonstrukcyjnych historycznych formacji i jednostek wojskowych. Jedną z takich grup jest szwadron 4 pułku ułanów zaniemeńskich w Pruszczu Gdańskim.

4 pułk ułanów próbowano utworzyć w ramach I Korpusu Polskiego w Rosji wiosną 1918 roku. Po raz drugi przystąpiono do organizowania pułku 1 listopada 1918 roku w Warszawie. Szwadrony pułku formowano także w Białymstoku, Łomży, Mławie, Płocku i Koninie. Od początku 1919 roku pułk brał udział w wojnie polsko – ukraińskiej w okolicach Lwowa. W maju tego roku został przeniesiony do Białegostoku. Brał udział w zajęciu Wilna i walkach na Białorusi. Jako pierwszy polski pułk przekroczył Niemen. Na pamiątkę tego wydarzenia w 1921 roku otrzymał nazwę pułk 4 ułanów zaniemeńskich. W czasie wojny polsko – bolszewickiej pułk prowadził działania osłonowe. Stoczył szereg walk. Największym sukcesem była szarża wykonana 9 lipca 1920 r. pod Hrebionką, w której rozbił trzy pułki piechoty. Na pamiątkę tego wydarzenia 9 lipca ustanowiono świętem pułku. Wojnę w 1920 roku pułk zakończył na linii rzeki Berezyny.

W okresie międzywojennym pułk stacjonował w Wilnie. W kampanii wrześniowej walczył w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii. Brał udział w walkach na południe od Radomia, bronił przyczółka mostowego na Wiśle pod Maciejowicami, walczył na Lubelszczyźnie. Próbował przebić się na Węgry. 26 września 1939 roku złożył broń koło Medyki, uzyskując od Niemców honorową kapitulację.

W przeddzień święta 4 pułku ułanów zaniemeńskich 8 lipca 2018 r. na terenach Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie odbyła się uroczystość upamiętniająca historię tej jednostki. Zorganizował ją szwadron rekonstrukcyjny z Pruszcza Gdańskiego dowodzony przez ppor Adama Zająca. Meldunek o gotowości szwadronu grup rekonstrukcyjnych złożył kpt. rez. Mariusz Draniewicz kmdr por. Andrzejowi Rubajowi. Po wciągnięciu flagi państwowej przy dźwiękach hymnu narodowego, odczytano rozkaz dowódcy szwadronu. Decyzją kapituły członkowie szwadronu zostali awansowani na kolejne stopnie grupy rekonstrukcyjnej.

Następnie głos zabrał Prezes Zarządu Okręgowego Związku Inwalidów Wojennych w Gdańsku płk. w st. spocz. Stanisław Skrzypski. Podziękował członkom grupy rekonstrukcyjnej za wsparcie udzielone Związkowi w podczas organizowania uroczystości 100 lecia Związku Inwalidów Wojennych. Odczytał pismo gratulacyjne skierowane do członków szwadronu oraz wręczył medale dla osób zasłużonych dla Związku Inwalidów Wojennych.

Prezes Pomorskiego Zarządu Wojewódzkiego ZŻWP ppłk w st. spocz. Zbigniew Drozdek podziękował członkom grupy rekonstrukcyjnej za promowanie wiedzy historycznej. Wskazał na potrzebę upowszechniania tradycji oręża polskiego i wiedzy o wojsku i obronności.

W uroczystości brały udział poczty sztandarowe Pomorskiego Oddziału Związku Inwalidów Wojennych i Pomorskiego Zarządu Wojewódzkiego ZŻWP (ppłk Edward Kolanek, ppłk Henryk Moryl i chor. Stanisław Buchajczyk) oraz poczty proporców koła nr 21 ZŻWP z Babich Dołów oraz grupy rekonstrukcyjnej powstańców warszawskich. Ponadto w uroczystości wzięli udział członkowie Związku Inwalidów Wojennych z Pruszcza Gdańskiego, Grupy Czata 49, Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Tobie Polsko”.

Pomorski Zarząd Wojewódzki ZŻWP reprezentowali: prezes ppłk w st. spocz. Zbigniew Drozdek i wiceprezes kpt. Bogdan Wilk. Z koła nr 10 „Niebieskie Berety” poza pocztem sztandarowym w uroczystości uczestniczyli ppłk Aleksander Pastwa i st. sierż. Zdzisław Kajfasz. Koło nr 21 z Babich Dołów stawiło się pod kierownictwem prezesa st. chor. szt. Edwarda Golisa w składzie chor. Ryszard Lorczyński, kpr. Sławomir Dzięgielewski i Teresa Hinz. Koło nr 30 „Lotników Polskich” w Pruszczu Gdańskim reprezentowała delegacja pod kierownictwem prezesa koła kpt. pil. w st. spocz. Pawła Komodzińskiego oraz ppłk Eugeniusza Draniewicza, ppłk Ryszarda Kuśnierza i st. chor. szt. Józefa Kaczora. Członkowie koła stanowili poczet sztandarowy Związku Inwalidów Wojennych. Uczestniczące w uroczystości delegacje otrzymały od organizatorów pamiątkowe plakietki. Uroczystość zakończyła pieśń Wojska Polskiego.

Po części oficjalnej uczestnicy mieli okazję obejrzeć ekspozycję w Muzeum Hymnu Narodowego mieszczącą się dworku należącym do rodziny Wybickich, miejscu urodzenia autora „Mazurka Dąbrowskiego”. Organizatorzy poczęstowali przybyłych na uroczystości wojskową grochówką, kiełbaskami z rożna, różnymi rodzajami ciast i napojami zimnymi i gorącymi.

Zbigniew Drozdek

Zdjęcia Bogdan Wilk