12 października 2017 roku pod pomnikiem „Tym Co Za Polskość Gdańska” odbyła się pierwsza po kilkudziesięcioletniej przerwie uroczystość upamiętniająca czyn bojowy Polskich Sił Zbrojnych na froncie wschodnim. Obchody zorganizowała Rada Kombatantów i Osób Represjonowanych Województwa Pomorskiego oraz Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. Pod pomnikiem zgromadzili się kombatanci, przedstawiciele wojska, organizacji pozarządowych i młodzież. Wśród gości byli między innymi: wiceprezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, Przewodniczący Rady Miasta Gdańsk Bogdan Oleszek, przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Andrzej Kowalczys i Tamara Von Wiecka Olszewska.

Zebranych powitała Wiceprezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz stwierdziła, że należy pamiętać o wszystkich, którzy walczyli o wolną Polskę, niezależnie od formacji w jakich przyszło im walczyć. Kolejnym przemawiającym był przedstawiciel Rady Kombatantów mjr Edward Popieliński. W swoim wystąpieniu przedstawił losy Polaków, którzy tworzyli 1 Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, przebieg bitwy pod Lenino oraz walk na froncie wschodnim od Lenino do Berlina. Uwypuklił zatknięcie przez artylerzystów 1 Dywizji Piechoty polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie. Przypomniał słowa Prezydenta Andrzeja Dudy, który 29 kwietnia bieżącego roku w Siekierkach powiedział: „Krew przelana za Ojczyznę jest jedna. Krwi przelanej za Ojczyznę nie wolno w żaden sposób dzielić i nie wolno w żaden sposób dzielić tych, którzy za Ojczyznę polegli.”

Modlitwę za poległych odmówił proboszcz parafii św. Brygidy ks. kan. Ludwik Kowalski. U stóp pomnika „Tym Co Za Polskość Gdańska” delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów. Prezesowi PZW ZŻWP ppłk Zbigniewowi Drozdkowi towarzyszyli członkowie koła „Niebieskie Berety” ppłk Edward Kolanek, ppłk Henryk Moryl i ppłk Aleksander Pastwa. Poczet sztandarowy stanowili mjr Ryszard Pisiewicz, st. sierż. Zdzisław Kajfasz, chor. Stanisław Buchajczyk. Uroczystość zakończyło wysłuchanie pieśni „Oka”. 

Mimo skromnej oprawy należy podkreślić, że jest to pierwsze od wielu lat publiczne przedsięwzięcie upamiętniające walkę żołnierza na froncie wschodnim. Należy mieć nadzieję, że zapoczątkuje ono przywracanie pamięci żołnierzom 1 i 2 Armii Wojska Polskiego po latach ich oczerniania i odbierania im honoru. 

Tekst: Zbigniew Drozdek, zdjęcia: Antoni Palczewski.